Księga Gości

Zobacz wpisy
Wpisz się!

O dgrywał w kulturze japońskiej niezwykle ważną rolę. Był nie tylko jednym z najcenniejszych przedmiotów, lecz również wyznacznikiem pozycji społecznej ( pogłoska o zubożałych roninach walczących mieczami bambusowymi... to prawda) oraz symbolem wielowiekowej tradycji i niezwykle wysublimowanym dziełem sztuki.

Należał również do insygniów władzy tak jak korona w ówczesnej Europie. Członkowie bliskiej rodziny aktualnie panującego cesarza oraz najbardziej zamożni kupcy – samuraje nosili dworską wersję miecza – z rączką zdobioną frędzlami, lekko wygiętą końcówką i o długości nieco przekraczającej długość miecza zwyczajnego – 120 cm .

Miecz zwisał u pasa na niezwykle kunsztownych frędzlach jedwabnych bądź taśmach – trzeba wiedzieć, że umiejętność wytwarzania takich dekoracji była wysoce ceniona na wielu dworach. Ciekawostką jest, że “boscy namiestnicy” – cesarz i cesarzowa mogli trudnić się pracą. Nie trudno odgadnąć, że pracą godną cesarza było właśnie wytwarzanie mieczy.

Miecz stanowił również obowiązkową część ubioru podczas świąt dworskich i religijnych.

Do walki

Sztylet (tanto) wsuwano za pas. Samuraje – od najniższych do najwyższych rangą – nosili dwa miecze, z powodu swej nierozłączności zwane daisho. W odróżnieniu od dworskich tachi oba miecze samuraja były najzwyczajniej w świecie zatknięte za pas z ostrzami skierowanymi do góry – umożliwiało to natychmiastowe ich dobycie z jednoczesnym zadaniem ciosu. Istniała nawet specjalna szkoła – zwana iai-do – specjalizująca się w szkoleniu do właśnie takich szybkich, jakkolwiek bynajmniej nie skrytobójczych ataków, zakańczających większość pojedynków przed ich właściwym rozpoczęciem. Krótkie i bezbolesne...

Warto wspomnieć, że dłuższy z przystosowanych do walki mieczy – katana – miał długość 100 cm, krótszy zaś – noszący nazwę wakizashi miał około 60 cm. Więcej detali dotyczących samej budowy mieczy znajdziesz w podrozdziale “Sztuka tworzenia miecza”.

Ciekawą rzeczą jest, że miecz nie był w Japonii domeną jedynie dorosłych mężczyzn. Miecze – oczywiście drewniane nosiły również dzieci, a ich kształt oraz długość musiały odpowiadać pozycji społecznej ojca. Niewiasty w zasadzie nie nosiły żadnej broni (do czasu, do czasu), choć kobiety należące do rodu panującego były stale uzbrojone w krótki sztylet służący do samoobrony – kaiken.

W obecności cesarza samurajowi nie wolno było pokazywać się z mieczem. Również składając wizytę u wysokiej rangi urzędnika państwowego (np. ambasadora czy sekretarza cesarskiego) samuraj musiał wymienić swe dwa miecze na jeden, pośredniej długości (ok. 75 – 80 cm), zwany chisaktana.

W domu samuraja miecze spoczywały na specjalnym stojaku (katanakake), będącym często swoistym dziełem sztuki. Stojak ten znajdował się w każdym niemal domu naprzeciw wejścia – po mieczu wszakże łatwo było rozpoznać stopień zamożności i pozycję społeczną gospodarza.

Podczas wizyt długi miecz gościa (katanę) kładziono obok miecza gospodarza, zaś wakizashi gość trzymał przy sobie. Warto wiedzieć, iż sposób wyjmowania miecza zza pasa i jego układania na stojaku był jednym z gestów określających elegancję i kurtuazję samuraja.

Pozostawienie miecza za pasem, szczególnie w zaprzyjaźnionym domu, poczytywane było za poważny błąd etykiety – sygnał znacznego ochłodzenia stosunków bądź wręcz jawnej wrogości. Również dobycie miecza traktowano jako niedopuszczalne wykroczenie. Możliwe było ono w tylko jednej sytuacji. Otóż zwyczajową grzecznością było wzajemne zachwycanie się bronią, tudzież podkreślanie jej starożytnego pochodzenia, piękna i dokładności wykonania. Podczas takich “oględzin” wolno było ukazać jedynie małą część klingi. Czasami jednak gospodarzowi zdarzało się ulec długotrwałym i usilnym prośbom gościa w celu pokazania całego miecza. Wówczas stokrotnie przepraszając tłumaczył się, że na dowód naprawdę wyjątkowej zażyłości mógł na chwilę pokazać całe ostrze, którego gość nie śmiał jednak choćby musnąć.

Podział mieczy

Wszystkie japońskie miecze, klasyfikowane jako swoiste dzieła sztuki, dzieli się na trzy grupy w zależności od okresu, w jakim były wytworzone. Najcenniejsze są Koto (miecze stare) – przyjmuje się umowną granicę maksymalnej daty wytworzenia na rok 1573. Również cenne, miecze późniejsze (Shinto) to te, które wytworzone od roku 1573 do końca ery Tokugawa (1868 r). Jako Shin-shinto określa się zaś miecze współczesne, wytworzone od początku ery Meiji (1869 r) do czasów współczesnych.

Jak i chyba w niemal wszystkich dziedzinach życia, i tu wyróżnia się tak zwane “białe kruki”, czyli miecze wykonane przez najznamienitszych płatnerzy. Dlaczego są one tak zwane – dowiecie się z kolejnego działu, “Sztuki tworzenia mieczy”. Dla podsycenia Waszej ciekawości, mogę zdradzić, że miecze te przechodziły pomyślnie najtrudniejszą z “prób jakości” – Próbę Wody, stąd też ich wartość cenili zarówno samuraje, jak i kolekcjonerzy. Mił ej lektury!